FeedExcel maakt fokken op voerefficiëntie eenvoudig

De efficiëntie waarmee koeien voer omzetten in melk bepaalt voor een belangrijk deel de rentabiliteit van de melkveehouderij. ‘Op een gemiddeld melkveebedrijf vormen voerkosten circa 60 procent van de variabele kostprijs van de melkproductie. En iedere veehouder heeft gemerkt dat de kosten voor de aankoop van voer en de teelt van eigen voer de afgelopen jaren sterk zijn gestegen’, weet Tonnie Vissers, teamleider productmarketingmanagement genetica bij CRV. Zijn verwachting is bovendien dat voerprijzen de komende jaren hoog zullen blijven. ‘Het areaal landbouwgrond wordt kleiner en als gevolg van klimaatverandering krijgen we vaker te maken met langdurige droogte waardoor de voerproductie onder druk staat’, legt hij uit.

‘Sturen op een veestapel die voer efficiënt omzet in melk is dus economisch van groot belang. En aangezien we in de praktijk grote verschillen zien in voerefficiëntie tussen bedrijven is hier voor veel veehouders nog winst te halen’, stelt Vissers. Verhogen van de voerefficiëntie helpt volgens hem veehouders ook om de milieuprestaties van hun bedrijfsvoering te verbeteren. Koeien met een hogere voerefficiëntie produceren immers meer melk met minder voer. Dit betekent minder verspilling van schaarse grondstoffen en daarmee lagere emissies per kilogram melk.

‘Fokkerij kan een belangrijke bijdrage leveren aan het verbeteren van de voerefficiëntie’, stelt hij. De efficiëntie waarmee koeien voer omzetten in melk blijkt namelijk voor een belangrijk deel genetisch bepaald. ‘CRV loopt wereldwijd voorop als het gaat om onderzoek naar genetische verschillen in voerefficiëntie. Geen enkele andere fokkerijorganisatie kan bogen op kennis die is gebaseerd op een dataset met gemeten voeropnamegegevens van meer dan 10.000 koeien’, vertelt hij.

‘Vier jaar voeropname meten op vijf praktijkbedrijven heeft ons veel geleed over de genetica van voerefficiëntie. Zo zijn de verschillen tussen koeien nog veel groter dan we hadden gedacht’, meldt Vissers. Op de voeropnamebedrijven produceren de 25 procent meest efficiënte koeien gemiddeld 42,2 kg meetmelk uit 22,6 kg ds voer, dat wil zeggen dat ze een voerefficiëntie realiseren van 1,88 kg meetmelk per kg ds voer. De 25 procent minst efficiëntie koeien komen niet verder dan 32,5 kg melk uit 23,5 kg ds voer, dat willen zeggen een voerefficiëntie van 1,38. ‘Bij een melkprijs van 0,45 euro leveren de meest efficiënte koeien per koe per dag ruim vijf euro meer voersaldo op dan de minst efficiënte koeien’, rekent hij voor.

Verder ontdekten we dat we de voerefficiëntie niet kunnen voorspellen op basis van de uiterlijke kenmerken van koeien. We zien op de bedrijven koeien met een vergelijkbare productie en exterieur die toch sterk verschillen in voerefficiëntie. Met andere woorden: als je objectief inzicht wil krijgen in voerefficiëntie zul je voeropname en melkproductie daadwerkelijk moeten meten’, legt Vissers uit.

Een andere belangrijke conclusie uit het onderzoek is dat koeien met een hoge voerefficiëntie vooral ruwvoer efficiënter benutten. De 25 procent meest efficiënte koeien op de voeropnamebedrijven nemen per 100 kg meetmelk gemiddeld 22 kg krachtvoer op. De 25 procent minst efficiënte koeien komen uit op 27 kg krachtvoer per 100 kg meetmelk. ‘De cijfers uit de praktijk weerleggen daarmee overtuigend de kritiek dat fokken op voerefficiëntie gelijk zou staan aan fokken op krachtvoerkoeien’, constateert hij.

Op basis van de inzichten uit het onderzoek naar voeropname heeft CRV de fokkerijstrategie FeedExcel ontwikkeld. Hierin is de wetenschappelijke kennis over voerefficiëntie vertaald in een praktisch hulpmiddel. De FeedExcel-strategie is opgebouwd uit drie bouwstenen. Eén van deze bouwstenen bestaat uit het bepalen van merkerfokwaarden. ‘Hiermee zien veehouders direct welke dieren in de veestapel de hoogste genetische aanleg hebben voor voerefficiëntie. Bovendien kan het SAP kan met merkerfokwaarden met een hogere betrouwbaarheid selecteren en paringen maken. Daarmee krijgt de genetische vooruitgang op voerefficiëntie in de veestapel een extra impuls krijgt’, vertelt Vissers.

De volgende bouwsteen is het meenemen van voerefficiëntie in het fokdoel. Veehouders die gebruik maken van het StierAdviesProgramma (SAP) kunnen ervoor kiezen de FeedExcel-criteria in te stellen. Deze worden dan automatisch meegenomen bij het maken van paringen en selecties. Een extra versnelling in de genetische vooruitgang kan daarbij worden gerealiseerd door de beste dieren te insemineren met SiryX sperma van FeedExcel-stieren en de minste dieren uit te sluiten voor de fokkerij door ze te insemineren met een vleesstier.

Ook het selecteren van stieren met het ‘FeedExcel’-keurmerk valt onder één van deze bouwstenen. Dit zijn stieren die een hoge productievererving combineren met een hoge fokwaarde voor voerefficiëntie. Om voor het ‘FeedExcel-keurmerk in aanmerking te komen moeten stieren bovendien bovengemiddeld scoren op gezondheidskenmerken en een positieve levensduurvererving laten zien. ‘Met deze criteria bieden we veehouders de garantie dat fokken met FeedExcel-stieren niet alleen een efficiënte maar ook een gezonde en duurzame veestapel oplevert’, legt Vissers uit.

Overigens benadrukt hij dat FeedExcel altijd een onderdeel is van het totale fokbeleid. ‘Veehouders die kiezen voor FeedExcel bepalen zelf welk gewicht ze hieraan in hun fokdoel willen geven, naast de andere kenmerken’, legt hij uit. ‘Uiteindelijk wil iedere veehouder natuurlijk koeien fokken die gemakkelijk te managen zijn en probleemloos een hoge levensproductie realiseren. Voerefficiëntie komt hier nu als extra economisch kenmerk bij’, geeft Vissers aan. ‘Fokken met de fokkerijstrategie FeedExcel is daarbij de eenvoudigste manier om de voerefficiëntie van de veestapel te verbeteren.’