Doelmatig fokken op dochtervruchtbaarheid

Op veel melkveebedrijven is vruchtbaarheid een van de belangrijkste redenen voor de afvoer van koeien. Bovendien is een goede vruchtbaarheid een voorwaarde voor een efficiënte melkproductie. Het kenmerk heeft een lage erfelijkheidsgraad. Maar het is volgens Gert Jan van den Bosch, specialist veestapelmanagement bij CRV, wel degelijk zinvol om vruchtbaarheid mee te nemen in het fokbeleid. ‘Veehouders zien best grote verschillen in vruchtbaarheid tussen dochters van stieren en bepaalde koefamilies’, merkt hij. ‘Omdat de omstandigheden voor alle dieren op een bedrijf gelijk zijn, kan het niet anders dan dat deze verschillen genetisch zijn bepaald.’

Dat consequent fokken op vruchtbaarheid effect heeft, blijkt uit statistieken van Coöperatie CRV over de afgelopen twintig jaar. Sinds vruchtbaarheid is opgenomen in de NVI verbetert niet alleen de genetische aanleg in de populatie, maar daalt ook de tussenkalftijd in de praktijk. Rond de eeuwwisseling lag die voor zwartbonte holsteins nog rond de 415 dagen. De koeien die zijn geboren in 2015, realiseren nu een tussenkalftijd van ruim onder de 400 dagen.

Van den Bosch ervaart dat veehouders verschillend denken over het belang van een kenmerk als tussenkalftijd. ‘Maar of je nu streeft naar een tussenkalftijd van 380 of 420 dagen, je wilt niet dat koeien worden afgevoerd vanwege vruchtbaarheid. Of dat ze veel inseminaties nodig hebben voordat ze drachtig zijn. En altijd wil je voorkomen dat een deel van de koeien te ver uitloopt. Want juist deze koeien hebben veel invloed op de efficiëntie van de melkproductie, zeker als ze niet zo persistent zijn’, legt hij uit. ‘Een vruchtbare koe is een koe die drachtig wordt op het moment dat jij dat als veehouder wil. Of dat nu is op 50 dagen na afkalven of op 120 dagen.’

CRV beschikt over grote hoeveelheden vruchtbaarheidsdata en berekent hiermee fokwaarden voor vruchtbaarheidskenmerken. Denk aan tussenkalftijd, interval eerste-laatste inseminatie, interval afkalven-eerste inseminatie, non-returnpercentage en drachtpercentage.

Fokwaarden worden gecombineerd in de verzamelfokwaarde dochtervruchtbaarheid. ‘Als je dit kenmerk meeneemt in de stierkeuze, zie je dat echt terug in de vruchtbaarheidscijfers’, legt Van den Bosch uit. ‘Dochters van een stier met een fokwaarde van 104 voor dochtervruchtbaarheid hebben gemiddeld een zeven dagen kortere tussenkalftijd dan dochters van een stier met een fokwaarde 100. Ook realiseren ze een 3 procent hoger non-returnpercentage, wat betekent dat minder rietjes nodig zijn per dracht.’ Het is volgens de specialist veestapelmanagement heel goed mogelijk om te fokken op vruchtbaarheid, zonder toe te geven op andere belangrijke kenmerken.

‘In het stierenaanbod zijn nauwelijks stieren te vinden met een fokwaarde onder de 100 voor dochtervruchtbaarheid. En allround toppers als Delta Nippon P bij zwartbont en Delta Fond PP bij roodbont scoren 109. De roodbonte Delta Magnifier komt zelfs uit op 110, wat in de praktijk een 18 dagen kortere tussenkalftijd en een 8 procent gunstiger non return betekent’, geeft hij aan.

De fokwaarde dochtervruchtbaarheid is een van de drie bouwstenen van de index CRV Gezondheid. ‘Stieren die hierop goed scoren, staan voor dochters die probleemloos produceren dankzij weinig klauwproblemen, een goede uiergezondheid en een goede vruchtbaarheid. En dat is toch wat uiteindelijk iedere veehouder wil’, weet Van den Bosch. ‘Juist een kenmerk met een relatief lage erfelijkheidsgraad, zoals vruchtbaarheid, verdient consequent aandacht in het fokdoel. Dat geldt niet alleen voor de stierkeuze, maar ook voor de selectie van de pinken en koeien die je inzet voor de fokkerij. Fokken op Maat en het StierAdviesProgramma kunnen hierbij ondersteunen. Zo veranker je een goede vruchtbaarheid genetisch in je veestapel en verbeter je stapje voor stapje de gezondheid en efficiëntie van je veestapel.’