Succesvol kruisen begint met een plan

Corné van der Ven heeft veel ervaring met het kruisen van rassen en ziet in de praktijk mooie resultaten. Maar hij wil wel eerlijk zijn. ‘Als veehouders mij vragen om advies over hun fokkerijbeleid stel ik altijd eerst een paar vragen’, vertelt de fokkerijspecialist. ‘Waar wil je naartoe met je bedrijf? Welke eisen stelt dat aan je toekomstige veestapel? En wat zou het gebruik van een ander ras daarvoor eventueel kunnen betekenen?’, somt hij op. ‘Soms kom je samen tot de conclusie dat kruisen geen toegevoegde waarde biedt en dat de veehouder ook in de toekomst prima uit de voeten kan met een veestapel van het ras dat hij op stal heeft. En zo ken ik ook veehouders die weliswaar goede ervaringen hebben met kruisen, maar vanwege veranderende bedrijfsomstandigheden toch weer voor het gebruik van één ras kiezen’, vertelt de foktechnisch accountmanager van CRV.

Wie eenmaal besloten heeft om te gaan kruisen, zal een keus moeten maken uit een of meerdere rassen. ‘Succesvol kruisen begint met een plan’, stelt Corné. ‘Ieder ras heeft sterke en minder sterke eigenschappen. Het loont beslist om de tijd te nemen daar goed over na te denken en niet direct in zee te gaan met het eerste het beste mooie verhaal van een vertegenwoordiger. Een doordacht kruisingsplan voorkomt tegenvallers achteraf’, benadrukt hij. CRV heeft een prachtig aanbod van topstieren van de meest interessante rassen om mee te kruisen, constateert Corné. ‘Mijn collega’s en ik zijn niet onderweg om een ras te promoten. Voor ons staan de doelstellingen van de veehouder centraal. Samen met hem gaan we op zoek naar de rassen die hem kunnen helpen om zijn doel te bereiken’, legt hij uit. Naast de raskeuze is volgens de fokkerijspecialist de stierkeuze minstens zo belangrijk. ‘De verschillen tussen stieren binnen een ras zijn vaak groot. Als je hebt besloten dat een bepaald ras in je fokdoel past, betekent dat nog niet automatisch dat iedere stier van dat ras in je fokdoel past. De keuze voor de juiste stier bepaalt voor een belangrijk deel het succes van de kruising, al is het maar omdat met een doordachte stierkeuze de minder sterke eigenschappen van een ras voor een belangrijk deel kunnen worden opgevangen’, vertelt Corné uit ervaring. ‘Als een ras bijvoorbeeld minder sterk scoort op uiervererving, is het slim om stieren te gebruiken die binnen het ras te boek staan als de beste uierverervers’, geeft hij als voorbeeld. Ook het maken van goede paringen draagt volgens Corné bij aan het succes van kruisen. ‘Om veehouders hierin te ondersteunen verzorg ik samen met een aantal collega’s van CRV fokkerijadvies achter de koe. Dat wil zeggen dat we samen met de veehouder langs de koeien lopen en met het fokdoel van de veehouder als uitgangspunt overleggen met welk ras en welke stier de koe het best gepaard kan worden.’

Wie verschillende rassen kruist, krijgt heterosis als bonus. Dat wil zeggen dat de nakomelingen uit een kruisingsparing beter presteren dan op basis van de fokwaarden van de ouders verwacht mag worden. ‘Heterosis is mooi meegenomen. Beschouw het als een cadeautje dat je er gratis bijkrijgt als je kruist. Maar,’ nuanceert Corné, ‘heterosis moet geen doel op zichzelf zijn bij de keuze om te gaan kruisen. De basis voor de keuze voor een ander ras moet zijn dat de kwaliteiten van het ras passen in je fokdoel.’ De kruisingsspecialist illustreert zijn stelling met een voorbeeld uit zijn klantenkring. ‘Een veehouder die ik regelmatig bezoek, gebruikt twee rassen en de kruisingen voldoen prima op zijn bedrijf. Toch overwoog deze veehouder om een derde ras gaan gebruiken’, vertelt Corné. ‘Ik had mijn twijfels of het gekozen ras voor zijn veestapel van toegevoegde waarde zou zijn. Sterker nog: ik was bezorgd dat de veehouder zou moeten toegeven op eigenschappen die voor hem belangrijk zijn. Toen ik dit met de klant besprak, bleek hij mijn bedenkingen te delen. Maar hij gaf ook aan maximaal te willen blijven profiteren van heterosis en daarvoor een derde ras nodig te hebben. Samen kwamen we tot de conclusie dat de voordelen van heterosis niet zouden opwegen tegen de nadelen van het derde ras’, herinnert de fokkerijspecialist zich. ‘De veehouder besloot met twee rassen te blijven werken.’

Om veehouders te ondersteunen bij het maken van een plan en het nemen van beslissingen over kruisen, heeft CRV het kruisingsconcept CrossFit ontwikkeld. Hierbinnen zijn twee fokdoelen te onderscheiden: CrossFit Gezondheid en CrossFit Efficiëntie. Veehouders die de nadruk willen leggen op het fokken van probleemloze koeien, kunnen het best kiezen voor CrossFit Gezondheid en combinaties van de rassen holstein, mrij, fleckvieh en brown swiss. CrossFit Gezondheid staat voor gezonde, vruchtbare en zelfredzame koeien, die gemakkelijk afkalven. De dieren hebben een goede conditie en produceren optimaal onder verschillende omstandigheden. Staat in de bedrijfsvoerring een efficiënte omzetting van voer in vet en eiwit centraal, dan is CrossFit Efficiëntie de beste keuze. De meest geschikte rassen om te gebruiken zijn holstein en jersey met eventueel nog een derde ras. CrossFit Efficiëntie staat voor compacte koeien die veel kilo’s eiwit produceren en lang meegaan. De dieren zetten voer efficiënt om in vet en eiwit en dragen daardoor maximaal bij aan de rentabiliteit van uw bedrijf.