40-jarig SAP vernieuwd

In de veertig jaar dat het StierAdviesProgramma (SAP) wordt gebruikt heeft het paringsprogramma zijn waarde in de praktijk dubbel en dwars bewezen. ‘Maar omdat de fokkerij in beweging blijft, is het goed om ook het SAP zo nu en dan eens te actualiseren’, vindt Joris Van Laerhoven, specialist veestapelmanagement bij CRV. Het afgelopen jaar zijn er een aantal kenmerken op de stierenkaart bij gekomen die nu ook onderdeel zijn van het SAP. Van Laerhoven wijst onder andere op de fokwaarde voerefficiëntie.

‘Met deze unieke fokwaarde konden veehouders bij de stierkeuze al direct selecteren op voerefficiëntie. In het vernieuwde SAP kan dit kenmerk ook worden meegenomen in het paringsadvies’, legt hij uit. Nieuw in het SAP is ook het kenmerk voorbeenstand. Dit kenmerk wordt sinds 2017 door stamboekinspecteurs vastgelegd bij de bedrijfsinspectie en sinds april 2020 krijgen stieren een fokwaarde voor voorbeenstand. ‘Dit nieuwe kenmerk is door veehouders positief ontvangen’, merkt Van Laerhoven. ‘Ze willen namelijk koeien fokken die mooi vierkant en parallel op de benen staan. Uit onderzoek blijkt bovendien dat voorbeenstand een relatie heeft met klauwgezondheid en levensduur. Aanleiding genoeg dus om dit kenmerk mee te nemen in het stieradvies’, vindt de specialist veestapelmanagement.

De vernieuwing van het SAP is begeleid door een werkgroep van specialisten veestapelmanagement, inspecteurs en fokkerijspecialisten die het stieradvies achter de koe verzorgen. ‘Dit zijn allemaal collega’s die dagdagelijks tussen de koeien lopen en met veehouders praten over fokkerij. Ze weten daardoor precies wat er speelt in de praktijk’, vertelt Van Laerhoven. Zo stelde de werkgroep vast dat veel veehouders persistentie en laatrijpheid mee zouden willen nemen in het stieradvies. Aan deze wens komt het vernieuwde SAP tegemoet.

Binnen de werkgroep is ook gesproken over exterieurtrends die om bewaking vragen. Zo zien de inspecteurs een licht groeiend aantal dieren waarbij in zijaanzicht wat meer kromming in het achterbeen gewenst zou zijn. En waar in het verleden te ruime, diepe uiers een probleem gaven, zien ze vandaag steeds meer hoog aangehechte en zeer ondiepe achteruiers. Melkrobots hebben bij dergelijke uiers moeite met het detecteren van de achterspenen, zeker wanneer een ondiep achteruier samengaat met een losser vooruier. ‘Het vernieuwde stieradvies besteedt daarom extra aandacht aan uierbalans en kromming in het achterbeen’, licht Van Laerhoven toe.

De laatste jaren is in de fokkerij mede dankzij het SAP veel vooruitgang geboekt op gezondheids- en managementkenmerken, stelde de werkgroep vast. ‘De resultaten daarvan ervaren veehouders dagelijks. Daarnaast zien ze echter ook graag correct gebouwde koeien met goede uiers en benen en voldoende kracht en balans in het frame’, stelt Van Laerhoven vast. ‘Het SAP is bij uitstek een hulpmiddel om daaraan te werken. Bij de inrichting van het nieuwe programma hebben we deze wens meegenomen. Het vernieuwde stieradvies bewaakt de balans tussen zichtbare en onzichtbare kenmerken en staat garant voor het fokken van een veestapel waar veehouders met trots naar kunnen kijken.’

Het vernieuwde SAP is overzichtelijk met drie duidelijke fokdoelen: Allround, Gezondheid en Efficiëntie. Het eerste fokdoel staat voor een evenredige balans tussen productie, exterieur en gezondheid. In het fokdoel Gezondheid worden gezondheidskenmerken iets zwaarder ingewogen en productiekenmerken iets minder zwaar. En het fokdoel Efficiëntie legt wat meer nadruk op productiekenmerken. ‘In dit laatste fokdoel is voerefficiëntie standaard opgenomen.

Maar ook in de andere fokdoelen kan dit kenmerk worden meegewogen als veehouders dat wensen’, legt Van Laerhoven uit. Het nieuwe SAP heeft geen apart fokdoel meer voor robotmelkers. ‘Ook veehouders met een melkstal zien het liefst koeien met een goede melksnelheid, uiers met vierkant geplaatste spenen, een vlakke uierbodem, een optimale ophangband en spenen van een gemiddelde lengte’, legt Van Laerhoven uit. ‘En krachtig beengebruik is in ieder bedrijfssysteem gewenst.’

Als het gaat om productie wordt in de standaardinstellingen van het nieuwe SAP het accent gelegd op een mooie melkproductie met hoge percentages vet en eiwit. ‘Dit sluit aan bij de behoefte van veel veehouders’, geeft Van Laerhoven aan. ‘Maar uiteraard is het mogelijk om dit naar wens aan te passen. Tegenover veehouders die sterk de nadruk leggen op gehalteverhoging staan bijvoorbeeld veehouders die streven naar een maximale productie van kilogrammen vet en eiwit. Met de juiste instellingen kunnen alle keuzes rondom productie naadloos worden ingepast in het nieuwe stieradvies’, legt de specialist veestapelmanagement uit.

‘Natuurlijk hebben veehouders en begeleiders in het vernieuwde SAP nog steeds alle mogelijkheden om de instellingen van het programma aan te passen aan het eigen fokdoel. Het is goed als veehouders en veestapeladviseurs hierover met elkaar in gesprek gaan’, vindt Van Laerhoven. ‘Want zoals de fokkerij in beweging is, veranderen ook de bedrijfsomstandigheden en wensen van veehouders. Met het vernieuwde SAP kunnen we weer jaren vooruit om klanten op maat te ondersteunen met stieradvies.’