Ongevallen door mestgassen blijven helaas een terugkerend probleem op boerderijen. Misschien kent u zelf een verhaal of heeft u het van dichtbij meegemaakt. In januari 2024 meldde Nieuwe Oogst dat incidenten met mestgassen nog steeds in de top vijf van meest voorkomende boerderijongevallen staan. Het zijn niet alleen mensen, maar ook dieren die vaak slachtoffer worden.
Het gevaar schuilt vaak in wat we niet zien: mestgassen zoals waterstofsulfide en methaan zijn kleurloos, geurloos en enorm gevaarlijk. Daarbij speelt routine een rol; wat als een gewoonte voelt, kan ineens verkeerd uitpakken.
Veiligheidstip: Mestmixen
Met het mestseizoen en het mixen van mest voor de deur, is dit hét moment om stil te staan bij veiligheid op uw bedrijf. Vermijd open vuur in de buurt van mestkelders, zorg voor voldoende ventilatie en blijf alert. Het zijn vaak de kleine handelingen die het verschil maken. Zorg ervoor dat uw bedrijf een veilige plek blijft voor u, uw en onze medewerkers en uw dieren.
Incidenten met mestgassen: een waarschuwing uit de praktijk
De onzichtbare gevaren van mestgassen
Bij het mixen van mest komen gevaarlijke gassen vrij. Deze gassen kunnen levensbedreigend zijn voor zowel mens als dier. De belangrijkste mestgassen zijn:
- Waterstofsulfide (H₂S): Dit gas is extreem giftig en ontstaat door de afbraak van eiwitten in mest. Zelfs lage concentraties kunnen leiden tot bewusteloosheid en overlijden. H₂S hoopt zich op in lage gebieden, zoals mestkelders.
- Methaan (CH₄): Dit gas ontstaat bij de anaerobe afbraak van organisch materiaal in mest. Methaan is zeer ontvlambaar en vormt een groot explosiegevaar in afgesloten ruimtes.
- Ammoniak (NH₃): Ammoniak kan de luchtwegen en ogen irriteren en veroorzaakt bij inademing ernstige klachten.
Deze gassen zijn vaak geurloos, kleurloos en daardoor moeilijk te detecteren zonder de juiste apparatuur. Ze kunnen zich snel ophopen in afgesloten ruimten of in slecht geventileerde stallen, vooral tijdens het mixen van mest.
Hoe voorkomt u een ramp? Veiligheidsmaatregelen op een rij
Het voorkomen van brand, explosies en vergiftiging door mestgassen vraagt om bewuste actie. Hier zijn enkele maatregelen die levens kunnen redden:
- Verbied roken in en om de stal: Voorkom open vuur en vonkvorming in de buurt van mestkelders.
- Ventileer voldoende: Zorg voor een goede luchtstroom tijdens het mixen van mest. Open deuren en ramen om gevaarlijke concentraties gassen af te voeren.
- Gebruik gasdetectieapparatuur: Monitor de aanwezigheid van gassen met apparatuur om risico’s vroegtijdig te signaleren.
- Houd elektrische installaties in topconditie: Laat installaties regelmatig keuren en gebruik vonkvrije apparatuur in de buurt van mestkelders.
- Werk veilig bij slecht weer: Mix geen mest bij windstil of mistig weer, omdat gassen dan minder snel worden afgevoerd.
- Minimaliseer de aanwezigheid van mensen en dieren: Houd onnodige personen en dieren uit de buurt tijdens het mixen en zorg dat de aanwezigen persoonlijke beschermingsmiddelen dragen.
- Stel een noodplan op: Zorg dat iedereen op het bedrijf weet hoe te handelen bij een incident en oefen evacuatieprocedures.
Waarschuwing voor bezoekers
Zorg ervoor dat bezoekers of erfbetreders op de hoogte zijn van mestwerkzaamheden. Plaats waarschuwingsborden, stel een tijdelijk toegangsverbod in en licht hen in over de risico’s.
Bewustzijn redt levens
Het is belangrijk om zowel uzelf als uw medewerkers bewust te maken van de gevaren en veiligheidsmaatregelen die nodig zijn bij het omgaan met mest. Door routine te doorbreken en veiligheid voorop te stellen, kunnen ongelukken voorkomen worden.
Praktijkvoorbeeld van Marjo van Seventer, Manager QHSE* bij CRV
Het was een gure oktoberdag toen we een melkveebedrijf bezochten om de veiligheid op het betreffende bedrijf te bespreken. De veehouder nam ons mee naar de stal, waar hij ons liet zien waar onlangs een ongeluk had plaatsgevonden, en rolde ondertussen rustig een shagje. Terwijl we in gesprek waren, liet de veehouder zijn peuk tussen de roosters van de stalvloer vallen. Voor hem leek het een routinehandeling, een klein gebaar zonder gevolgen. Maar wij wisten beter. We keken elkaar aan en dachten hetzelfde.
Mestgassen zoals methaan en waterstofsulfide zijn onzichtbaar, maar levensgevaarlijk. Eén vonk is genoeg om een explosie te veroorzaken. Gelukkig liep het hier goed af, maar dit soort situaties gebeuren vaker dan je denkt. Met het mestseizoen voor de deur is het belangrijk om extra alert te zijn. Vermijd open vuur in de buurt van mestkelders, zorg voor goede ventilatie en wees bewust van de risico’s. Een kleine handeling kan grote gevolgen hebben. Veiligheid begint bij uzelf!
*Iemand die een beleid maakt en uitvoert omtrent de veiligheid, gezondheid en milieuvriendelijkheid van een bedrijf.
Tip: Kijk op www.BoerVeilig.com voor verhalen en tips rondom veiligheid op het boerenerf. Het doel van BoerVeilig is om bewustzijn te creëren en daarmee het aantal (dodelijke) ongevallen te verkleinen.