Helga Flapper van het Dairy Breeding Center in Wirdum en foktechnisch specialist Geart Ludema gaven een korte introductie. Zo bleef er ruim tijd voor het hoofdthema van de dag: ‘Beheerst u de transitieperiode of beheerst de transitieperiode u?’
De CRV-Elitedag 2024 richt zich op monitoren, managen en beschermen
Deelnemers aan een CRV-Elitedagen kregen nieuwe ideeën voor betere prestaties en vruchtbaarheid van hun koeien. Deze belangrijke groep veehouders zet de embryo’s in voor het fokprogramma. U leest een verslag van een van die dagen, die bij de familie Vroege in Dalen.
Masterclass Excelleren in de transitieperiode, de basis voor de volgende dracht en een vlotte start voor kalveren
Welke koeien maken (als ontvangster) de hoogste kans op een dracht? Angelique Rijpert, dierenarts bij diergeneesmiddelenfabrikant Elanco zocht het uit. Ze baseert zich op een groot aantal internationale onderzoeken. Haar betoog richt zich op monitoren, managen en beschermen.
Zeer effectieve tijdinvestering
De dierenarts startte haar inleiding over het belang van juist management in de transitieperiode. De rondom afkalven vitale 90 dagen van elke lactatie zijn van groot belang voor de productie, fertiliteit en levensduur. Uiteraard heeft dit grote invloed op het bedrijfsresultaat.
Monitoren geeft inzicht
Hoe vaak komt ketose voor in de eerste 30 dagen en hoe zit het met de afvoer in de vroege lactatie? Door juist te monitoren krijg je inzicht. Meet bijvoorbeeld geregeld ketonen in de eerste drie weken na afkalven, de PH in de urine van de close-up dieren in geval u anionische zouten voert, de herkauwactiviteit en de biestkwaliteit.
Daarnaast zijn regelmatige checks nuttig. Check bijvoorbeeld met bloedanalyses, twee keer per jaar op vitaminen, mineralen, ontsteking en vetmobilisatie bij droge en verse koeien. Meet ook body conditie scores, drie keer per jaar in verschillende stadia. Tot slot monitor je droogstandslengtes, hoe de dieren opstarten en de vruchtbaarheidskengetallen.
Risicofactoren
Transitieziekten worden dikwijls veroorzaakt door metabole stress en ketose. De negatieve energiebalans heeft invloed op de kwaliteit van de eicellen en baarmoeder. Rijpert benoemde de volgende factoren veroorzaken als extra risico:
- Drie keer of vaker afkalven
- Body conditiescore tijdens de droogstand is groter dan 3,5
- Droogstandslengte is 60 dagen of langer
- Leeftijd bij eerste afkalving is 27 maanden of ouder
- Lange lactaties (ten opzichte van 12 maanden heeft 450 dagen of langere tussenkalftijd 1,96 keer zoveel kans op ketose)
- Historie van transitieziekten in de voorgaande transitieperiode.
- Hoge productie
- Vet/eiwitverhouding bij de eerste mpr in voorgaande lactatie is groter dan 1,5
- Tweelingdracht
Stress vermijden door goed management
Je helpt de koe door zoveel mogelijk stressfactoren weg te nemen. Geef daarom de koe de ruimte om te doen wat ze heeft gepland. Zo neemt ze voldoende vaak uitgebalanceerd rantsoen en water op en kan ze liggen of socialiseren wanneer ze wil. Hierbij kun je denken aan het niet onnodig verplaatsen en veranderen van groep. Voorkom ook hittestress, want dit heeft invloed op zowel de koe als het (ongeboren) kalf. Een slechte transitieperiode door bijvoorbeeld een te vette conditie en vetafbraak is namelijk van invloed op het kalf in heel haar verdere leven. Rijpert vertelt: ‘Grote verschillen tussen dieren op een bedrijf maken het managen van de transitieperiode lastiger en is daarmee een risicofactor.’ Protocollair werken helpt hierbij. Wilco Vroege van het gastbedrijf vult aan: ‘kies een protocol dat gemakkelijk en consequent is vol te houden, alleen dan werkt het.’
Bescherm risicodieren uit voorzorg
In de kwetsbare periode rondom afkalven kun je dieren extra beschermen. Daarvoor heeft Rijpert meerdere adviezen. Verplaatsen naar een geschikte afkalfplek is onvermijdelijk, maar dan bij voorkeur 12-24 uur voor afkalven naar een plek waar ze de koppelgenoten kan zien. Zorg voor een fijne, droge plek om af te kalven in een voldoende groot strohok of weide waar een dier zich kan afzonderen, zonder hittestress. Ook verse koeien hebben bij voorkeur toegang tot een strohok. Rijpert is kritisch op overbezetting en benadrukt: ‘Voldoende vreetruimte en drinkwaterbaklengte is extra belangrijk als de verse koeien en de vaarzen niet in een afzonderlijke groep lopen.’ De bedrijfsomstandigheden maken dat sommige dieren extra hulp nodig hebben in de transitieperiode. Elanco kan daarbij zeker van toegevoegde waarde zijn, maar op de Elitedag richtte het bedrijf zich op optimaal management.
Beoordelen van het gastbedrijf
Wilco Vroege vertelde over het familiebedrijf met ruim 1100 melkkoeien. Hij monitort en beschermt kwetsbare dieren op diverse manieren: ‘Ik kan geen dag zonder de app die vreet- en herkauwactiviteit monitort. Droge koeien krijgen een calciumbinder, verse koeien worden dagelijks gecontroleerd en de eerste twee weken na afkalven melken we ze geen drie, maar twee keer per dag. Derdekalfskoeien en hoger krijgen een calciumbolus.’
’s Middags bezochten de deelnemers de stallen. In enkele groepen is er sprake van overbezetting, maar niet bij de droge en kalfkoeien. De deelnemers gingen in groepjes met een scorekaart op zoek naar wat al goed gaat en naar de toekomstige succesfactoren. In de nabespreking bleek dat er veel in orde is. Toch wisten de Elancodierenarts en de deelnemers toekomstige succesfactoren te benoemen. Een deelnemer reageerde: ‘Veel wist ik eigenlijk wel, maar ik wist niet dat het zo belangrijk was. Een goed en duidelijk verhaal!’ De deelnemers gingen met praktische ideeën huiswaarts. Ze ontvingen een thermometer als praktisch cadeau, want door te monitoren weet je al zoveel meer.